Moved Permanently

NASIL BİR İNSANLIK YAŞAMI YA DA TOPLUMSAL YAŞAM?

Değerli okurlar, bu yazı dizisinin başında sizlere sağlıklı bir insanlık yaşamının ya da toplumsal yaşamın nasıl olması gerektiği ile ilgili doğayı örnek alarak bir şablon sunacağımı belirttiydim (Bölüm 2). Sloganımızı da şöyle belirlediydik: “Doğanın/evrenin işleyişi ya da işleyiş yasaları bilinmeden, sağlıklı bir insanlık yaşamı/toplumsal yaşam kurulamaz, oluşturulamaz.” Çünkü, insanlık yaşamının kültürel evriminde görüldüğü üzere, insanlık genelde doğaya (doğanın evrimine) uygun bir süreç yaşanmışsa da, bu süreç ayrıntıda sancılı bir süreçtir. Bunun nedeni, insan beyninin gelişkinliğidir. Bundan dolayı insanlığın yaşamı (genelde biyolojik yaşam), kozmolojik süreçten daha karmaşıktır.

Kozmoloji dünyasında daha çok “mekaniksel” bir işleyiş geçerliyken, biyoloji dünyasında işin içine “hayatta kalma” içgüdüsü girer. Hayatta kalma, canlı organizmanın biricik “ilke”sidir. Böylece biyolojik yaşamda “ben merkezlilik/bencillik” ortaya çıkar. Ancak hayatta daha uzun süre kalabilmek için de, “işbirliği” yapmak gerekir; hatta bu bir zorunluluktur. Bunun için, tek başına yaşayan ökaryot hücreler önceleri koloni kurmuşlar, sonra da yüksek organizasyonlu organizmaları oluşturmuşlardır. İşbirliği ve dayanışma ise, “biz merkezliliği/bizcilliği/özgeciliği” ortaya çıkarır. Böylece biyolojik yaşamda “ben merkezlilik-biz merkezlilik” zıt-ikilisi ortaya çıkmış olur.

İşte insanlığın bütün sorunu, bu iki özellik arasındaki dengeyi tutturamamış olmasından kaynaklanmaktadır. Beslenme zincirinde görüldüğü gibi, insan dışındaki diğer canlı varlıklar bu dengeyi –kendiliğinden- tutturmuştur. Ancak insana gelindiğinde, iş değişmektedir. İnsan dışındaki canlı varlıkların istekleri sadece hayatta kalma koşullarının karşılanmasıyla sınırlıyken, insanoğlunun isteklerinin sınırı yoktur. Bu da bencilliği arttıran bir durum yaratmaktadır.

İnsan beyninin diğer canlıların beyninden daha gelişkin olması, insana “soyut düşünme” yeteneğini kazandırmış, bu yetenek de doğayı anlama ve kendini anlamlandırma yolunu açmıştır. Avcı-toplayıcı ve tarım-hayvancılık ya da din-tarım dönemlerinde bilgi dağarcığı günümüzdeki düzeyde olmadığından, insanlık doğa olaylarını doğaüstü güçlerle açıklama yoluna gitmiştir. Önce her doğa olayına bir “tanrı” atfetmiş/atamışken (rüzgâr tanrısı, yer tanrısı, yağmur tanrısı, Güneş tanrısı gibi; çok tanrılı/mitolojik dönem; pagan dini), sonra tüm doğa olaylarını ve evrenin var oluşunu tek bir doğaüstü güce bağlamıştır (vahiyli-vahiysiz tek tanrılı dönem). İnsanlığın bu dönemini ağırlıklı olarak inanç/din biçimlendirmiş ve insanlık, Ortaçağ sonuna kadar “inanç/din minderi” üzerinde yaşaya-gelmiştir. Oysa Rönesans’la birlikte doğa olayları bilimsel yöntemle açıklanmaya başlamış, insanlığın bilgi dağarcığı önceki dönemlere göre katbekat artmıştır.

Evrim Yasası’nda gördük ki, doğa çeşitlenmeye doğru gitmektedir. Beyin de bundan kendine düşen payı almıştır. Tıpkı parmak izi gibi, yeryüzünde ne kadar insan varsa, genel yapı olarak tüm beyinler aynı yapıda olsa da, ayrıntıda nöron sayısı, nöron özelliği ve nörolojik örüntü bakımından o kadar çeşit beyin vardır. Bunların kuramsal olarak yaklaşık yarısı geçmiş yaşam değerlerine meyilliyken, diğer yarısı da yeni yaşam değerleri aramaya/oluşturmaya/keşfetmeye meyillidir. Bu ise, “ilericilik-gericilik” veya “değişimcilik-muhafazakârlık” ya da “yenilikçi-gelenekçi” zıt-ikili durumu ortaya çıkarmaktadır. 

İnsanlık yaşamı bize göstermektedir ki, genel olarak muhafazakârlık/gelenekçilik ben-merkezlilikle, ilericilik/yenilikçilik de biz-merkezlilikle özdeştir. Çünkü geleneksel/geçmiş yaşam bilinen ve dolayısıyla riski az olan yaşamdır; bu dünyada az riskli yaşamı seçmekle öte dünyada cennette olma isteği, özdeştir. Bu ikisi birleştiğinde, muhafazakârlık/gelenekçilik ortaya çıkar. Oysa gelecek/yeni yaşam bilinmeyen ve dolayısıyla riski yüksek bir yaşamdır. Bu da ilericiliğe/yenilikçiliğe özgü bir özelliktir.   DEVAM EDECEK