Moved Permanently

İNSANLIK YAŞAMINDA ETKİN GÜÇLER OLARAK İNANÇ SİSTEMLERİ, ETNİKÇİLİK/MİLLİYETÇİLİK VE BİLİM-1

Değerli okurlar, bundan sonra, oluşturmuş olduğumuz şablon çerçevesinde bazı değerlendirmelerde bulunacağım. Bunlardan ilki, insanlık yaşamının şekillendirilmesinde hangi etkin güçlerin rol üstlenmesi gerektiği üzerine olacaktır.
İnsanlık yaşamının düzenlenmesinde belirleyici rol oynayan üç “alan”dan veya üç “güç”ten söz edilebilir. Bunlardan biri “inanç alanı/gücü”, diğeri “etnik alan/güç”, üçüncüsü de “bilim alanı/gücü”dür. İlk alan/güç muhafazakârlığın, üçüncü alan/güç ilericiliğin özünü/mayasını ya da altyapısını oluşturur. İkinci alan/güç ise, duruma göre hem muhafazakâr alanda, hem de ilerici alanda yer alır; ırkçı milliyetçilik muhafazakâr alanda yer bulurken, demokratik-kültürel milliyetçilik (ulusçuluk) ilerici alanda yerini alır. 
Biz burada zıt iki “uç” olarak inanç alanı/gücü ile bilim alanını/gücünü ele alacağız. İnanç “değişmeyen” yani “statik/dogmatik” ve “yanlışlanmaya kapalı” bilgiye dayanırken, bilim “değişen” yani “dinamik” ve “yanlışlanmaya açık” bilgiye dayanır. Dolayısıyla bu iki alan “değişen-değişmeyen”, “statik-dinamik” veya “yanlışlanabilen-yanlışlanamayan” şeklinde zıt-ikili oluştururlar. İnanç alanından da özellikle “vahiy bilgisi”ne dayalı tek Tanrılı inanç alanını konu edineceğiz; çünkü bu alan birinci olarak insanlık yaşamına kurallar getirmektedir; ikinci olarak doğaüstü ya da doğa dışıyla ilgilidir (“doğa içi-doğa dışı” zıt-ikilisi). 
Bilindiği üzere, doğaüstü güç olarak inanç, insanlık tarihinin ilk aşamalarından itibaren -insan beyninin soyut düşünmeye başlamasıyla- ortaya çıkan psiko-sosyolojik bir olgudur ve “iman”la ilgilidir. Ludwig Feuerbach (1804-1872), “(…) din insanlığın çocukluk rüyasıdır.” der.(1) Şekil 1’de, inanç sistemlerinin geçirdiği aşamalar -bir anlamda onların evrimi- görülmektedir. İnsanoğlu, bilim dağarcığının doğa olaylarını açıklamada yetersiz kaldığı ilk dönemlerden itibaren kendi gücünden katbekat üstün olan doğa olaylarını önce doğa içi tanrılara, sonra doğaüstü tek Tanrı’ya bağlayarak açıklamıştır. Antik Yunan filozofları ilk başlarda (Doğa Filozofları) doğaya dayalı çözümler üretmişlerse de, sonradan gelenler (Sofistikler) doğaüstü güce yönelmişlerdir. Bundan dolayı gerçek anlamdaki bilim de insanlık yaşamına yaklaşık 1450’lerde başlayan Rönesans’la girer. 
Genelde dört temel din kategorisinin varlığından söz edilir: İlki şamanistik inançlar sistemidir; avcı-toplayıcı dönemin yaşamına aittir. İkincisi komünal inanç sistemleridir; şamanistik inancın kurumsallaşmış hali olup, avcı-toplayıcı ile bazı küçük tarımcı topluluklarda görülür. Üçüncüsü Olymposçu inanç sistemleridir; bu inanç sistemlerinde, komünal inanç sistemlerinin gerektirdiği toplu ibadet ritüellerini yöneten profesyonel bir ruhban sınıfı devreye girer. Hiyerarşik ve bürokratik bir yapılanmaya sahip olan ruhban sınıfı, örgütlü dinin ilk biçimidir. Bu inanç sisteminde, ruhban sınıfı gibi tanrılar hiyerarşisi de söz konusudur.(2) Baş tanrı ve onun altında olan tanrılar vardır. Bu dönemde, farklı doğa olaylarını yöneten -su tanrısı, rüzgâr tanrısı gibi- tanrılar vardır ve bu tanrılara insan özellikleri yüklenir; onlar da insanlar gibi erkek ve dişidirler, yer-içerler, ölüp-dirilirler, aşk yaşarlar, evlenip-ayrılırlar, yenerler-yenilirler, aldatırlar-aldanırlar, üzülüp-sevinirler, birbirlerine entrika kurarlar, acı çekerler vs.(3) Bu inanç sistemleri, Devletli-Tarım toplumlarında görülür.  
DEVAM EDECEK
(1) Felsefe Tarihi.
(2) Antropoloji.