Moved Permanently

Termodinamiğin İkinci Yasası

Değerli okurlar, bu bölümde toplumsal yaşama örnek oluşturacak diğer bir doğa yasası olan Termodinamiğin İkinci Yasası’nı göreceğiz.

19. yüzyılda ısıyı işe dönüştürmek ve buhar makinelerinin verimliliğini arttırmak için yapılan çalışmaların sonucu olarak ortaya çıkan ve aynı zamanda “Entropi Yasası” olarak da anılan Termodinamiğin İkinci Yasası, fizikçiler tarafından doğanın en sağlam ve en temel yasası olarak kabul edilir.(1, 2) Bu yasaya göre, -izole bir sistemde- “ısı daima kendiliğinden(3) sıcak cisimden soğuk cisme doğru akar”. Soğuk cisimden sıcak cisme doğru akması için bir dış müdahale gerektirir; örnek, soğutuculardır; soğutucu motorlar, ısıyı soğuk ortamdan sıcak ortama (örneğin, buzdolabının içinden dışına) aktararak soğuk ortamın daha da soğumasını sağlarlar. Yasayı daha da genelleştirirsek, “enerji, -suyun yüksekten alçağa akması gibi- kendiliğinden yani dışarıdan bir etki (dış müdahale) olmaksızın daima yüksek enerjiden düşük enerjiye doğru akar”.(2) Doğada/evrende bunun tersi olan bir süreç yoktur; tersi bir süreç için, soğutucularda olduğu gibi bir “dış müdahale” gerektirir.

Termodinamik (ısıdinamiği/ısıldevinim) üzerine yapılan çalışmalar gösterdi ki, mekanik enerji  (kinetik enerji+potansiyel enerji) tümüyle (yüzde yüz) ısı enerjisine dönüşürken, ısı enerjisi tümüyle (yüzde yüz) mekanik enerjiye dönüşmemektedir; dış ortama bir miktar ısı aktarılmaktadır. Bu durum teknik yetersizlikten değil, doğanın böyle işleyişe sahip olmasından ileri gelmektedir.

Termodinamikteki bu olgular, evrendeki işleyişin “tek yönlü” olduğunu gösterir. Aynı tek yönlülük, diğer tüm doğa olaylarında da görülür. Örneğin biz canlılar doğar-büyür-yaşlanır ve ölürüz (cansızlar da öyledir); doğada/evrende bunun tersine bir süreç yoktur. Keza masada duran bir bardak veya bir yumurta bir şekilde kendiliğinden yere düşüp kırılabilirken, bunların parçaları filmin sondan başa doğru izlenmesinde olduğu gibi kendiliğinden toparlanıp gerisin-geriye giderek masa üstünde bütün bardak veya tam yumurta olarak yerlerini alamazlar. Benzer şekilde, iki ucu bir iletken telle birleştirilmiş olan bir pilde bir uçtaki eksi elektrik yükleri (elektronlar) kendiliğinden diğer uçtaki artı elektrik yüklerine doğru akarken (bu süreçte iş yapılmış olur), pil bittiğinde yani her iki uçtaki zıt (artı ve eksi) elektrik yükleri eşit (nötr) duruma geldiğinde, eksi elektrik yükleri (elektronlar) kendiliğinden tekrar geldikleri uca geri gidemezler. Ancak ve ancak, bir dış müdahale ile geri yani geldikleri uca gönderilirler; buna da “şarj etme” diyoruz. Yine, demir kendiliğinden paslanır, tersi olamaz.

Tüm bu örnekler gösteriyor ki,, “doğada kendiliğinden olan olaylar/süreçler, tersinmezdir”; yani kendiliğinden olan bir olayın tersi gerçekleşemez; ya da başka bir söylemle, hiçbir dış kuvvetin(4) etki etmediği doğa olaylarında geriye/başa doğru bir gidiş (tersine bir süreç) söz konusu değildir.

(1) Yasin Ekinci, 2008, Amatör Mucitlerin ve Bilimi Yanlış Kullananların En Büyük Düşmanı Termodinamik. TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi, C.41, S.493, ss.68-70.

Brian Greene, 2011, Evrenin Zarafeti. TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları, 3. Basım, 523s., ss.402.

(2) Bakırcı, M.B. ve Kocabaldır, A., 2011, Termodinamik Yasaları ve Evrim: Entropi Nedir? Evrim, Termodinamiğin İkinci Yasası ile Çelişir mi? Evrim Ağacı, https://evrimagaci.org

(3) “’Kendiliğindenlik’ fizikte çok önemli bir kavramdır.” Kerem Cankoçak, 2019, CERN ve Büyük Patlama. Asi Kitap, 139s., ss.58.

(4) Buradaki “dış kuvvet” doğaüstü/ilâhi güce ait değil, yine evren içindeki başka bir güce aittir.

AYNI KONUYA DEVAM EDİLECEK