Moved Permanently

Evrim Yasası

Değerli okurlar, Evrim Yasası’na kaldığımız yerden devam ediyoruz.

Evrenin evrimini üç kategoride ele almak mümkündür. Bunlar “kozmolojik evrim”, “jeolojik evrim” ve “biyolojik evrim”. Ancak burada kozmolojik ve biyolojik evrimleri sunmakla yetineceğim.

Kozmolojik evrim: Bu evrim, 13,7 milyar yıl önce meydana gelen Büyük Patlama’dan (Big Bang)(1) günümüze kadar olan tüm evrenin evrimidir. Modern Kozmolojik Kuram’a göre, evren, Büyük Patlama anında yoğun bir enerji hâlindeydi [olağanüstü küçük boyutta (atomdan daha küçük), olağanüstü yüksek sıcaklıkta ve olağanüstü yüksek basınçtaydı] (Cankoçak, 2109; s.18, 28, 29). Patlamanın hemen ardından (nanosaniyeler mertebesinde) evren çok hızlı bir genişlemeyle/genleşmeyle (inflation) soğumaya başladı (Cankoçak, 2109; s.64) ve önce atomaltı “temel madde parçacıkları” oluştu (Şekil 1). Evrenin ilk dönemini temsil eden bu temel madde parçacıkları, “fermiyon”lar(2) ile bunlar arasında etkileşimi sağlayan “bozon”lardır.(3) Gördüğümüz bütün maddeyi oluşturan, sadece iki çeşit kuark ile elektrondur (Cankoçak, 2019, s.41). İkinci aşamada/dönemde kuarklar bir araya gelerek “proton”ları ve “nötron”ları oluşturdular. Üçüncü aşamada protonlar ile nötronlar atom çekirdeğini, dördüncü aşamada çekirdeklerle elektronlar da atomu oluşturdular. Bu aşamada evrene –çekirdeğinde tek proton ve onun çevresinde dolanan tek elektrondan oluşan- hidrojen atomu egemen oldu; az miktarda da helyum ve lityum atomları vardı. Beşinci aşamada ağırlıklı olarak hidrojen atomlarından oluşan nebulalarda girdapsal çökmeyle yıldızlar meydana geldi; böylece ilk nesil yıldızlar ve galaksiler doğdu. Bu yıldızlarda hidrojen atomları birleşerek/yanarak (füzyon) periyodik cetvelde demire (atom numarası 26) kadar olan hafif atomları oluşturdular. Sonrası malum, atomlar molekülleri, moleküller cisim ve gökcisimlerini, gökcisimleri de günümüzdeki ikinci nesil yıldız ve galaksileri meydana getirdiler. İkinci nesil yıldızlarda da periyodik cetvelde demirden sonra gelen ağır atomlar oluştu. Güneş Sistemimiz ve Dünyamız, ikinci nesil ürünüdür.

Bu süreçte göze çarpan ilk şey, basitten gelişkinliğe doğru bir gidişin olduğudur.

KAYNAKÇA:  Cankoçak, K., 2019, CERN ve Büyük Patlama. Asi Kitap, 1. Baskı, 119s.

(1) Büyük Patlama aslında gerçek anlamda bir patlama olmayıp, evrenin çok hızlı/ani olan şişmesidir. Kuantum Kuramı’na göre, belki “(…) başlangıçta büyük bir enerji patlaması olmamış, bir kuantum dalgalanması olmuştur.” (Cankoçak, 2019; s.66)

(2) Fermiyonlar, daha üst maddeyi yapan yani madde yapıcı temel parçacıklardır; bunlar, leptonlar (elektron, müon, tau ve bunlara ait nötrinolar) ve kuarklardır (Cankoçak, K., 2019; s.40, 41).

(3) Bozonlar, fermiyonlar arasındaki etkileşimi sağlayan parçacıklardır (Cankoçak, K., 2019; s.40, 41). Bunlar, fermiyonlar arasında gidip-gelerek onları birbirine bağlayan kuvvet taşıyıcı parçacıklardır.

AYNI KONUYA DEVAM EDİLECEK