|
|||
BİLİME ÇAĞRI: TOPLUMSAL YAŞAMI DOĞADA ARAMAK-4 | |||
İbrahim GEDİK | |||
gozlem_ajans@mynet.com | |||
Değerli okurlar, bu bölümde toplumsal yaşama örnek oluşturacak evrenin işleyiş kurallarından biri olan “doğanın diyalektiği”ni ele alacağız ve sadece “zıtları” yani “karşıtların birliği”ni ve “karşıtların mücadelesi”ni[1] konu edeceğiz. Doğadaki Diyalektik: “Zıt-ikili”ler Doğaya/evrene ya da onun işleyişine baktığımızda, evrenin “zıt-ikili” üzerine kurulu olduğunu ve “zıtların birlikteliği”ni görürüz. Zıt-ikililerin temel özelliği, birlikte ortaya çıkışları ve var oluşlarıdır. Başka bir anlatımla zıtlardan biri oluşurken, aynı süreçte diğeri de oluşur; dolayısıyla her ikisi birbirinin varlık nedenidir; biri varsa diğeri de vardır, biri yoksa diğeri de yoktur. Bu bağlamda, biri, ancak ve ancak diğerine göre tanımlanır. Örneğin, “erkek-dişi” zıt-ikilisinde erkeği dişiye, dişiyi erkeğe göre tanımlarız; eğer canlı dünyasında dişi denen varlık olmasaydı, erkeği tanımlayamazdık ya da tersi erkek olmasaydı, dişiyi tanımlayamazdık. Yine “ak-kara” zıt-ikilisinde akı karaya, karayı aka göre tanımlarız; eğer renk dünyasında ak yoksa karaya kara, kara yoksa aka ak diyemeyiz. Gece-gündüz, hareketli-hareketsiz, sıcak-soğuk, canlı-cansız, geçmiş-gelecek, kuzey-güney, varlık-yokluk, ön-arka, yüksek-alçak, merkez-çevre, madde-antimadde ve verebileceğimiz daha nice örnek, evrenin “zıt-ikili” üzerine kurulu olduğunu gösterir. Daha anlaşılır bir örnek olarak şunu verebiliriz: Düz bir arazide dağdan-tepeden-sırttan ve vadiden söz edemeyiz. Ne zaman ki yağmur suları söz konusu araziyi aşındırmaya ve oymaya başlayacak, işte o zaman yani aynı süreçte vadiler ile sırtlar-tepeler de ortaya çıkmaya başlayacaktır. Bu doğa olayında sırtlar-tepeler “yükselti”, dereler-vadiler “alçaltı” durumundadır; dolayısıyla burada “yükselti-alçaltı” zıt-ikilisi söz konusudur. Benzer şekilde, bir pil artı (+) ve eksi (-) kutuplardan yani “artı-eksi” zıt-ikilisinden oluşur. Artı kutupta artı yükler, eksi kutupta eksi yükler çoğunluktadır. Pil kullanılıp bittiğinde, kutuplar elektrik yükü bakımından "nötr" duruma gelmiş olur (düz arazi de bir bakıma nötrdür). Daha açık olarak, kullanılma ya da bitme/tükenme sürecinde eksi uçtaki eksi yükler artı uca akarak bu ucu nötr duruma getirirler (eksi ve artı yükler eşit duruma gelir); aynı şekilde eksi uçta eksi yüklerin azalmasından dolayı bu uç da nötr (eksi ve artı yükler eşit) olmuş olur. Pili şarj ettiğimizde de eksi yükler tekrar geriye (eksi uca) giderek aynı süreçte eksi ve artı kutuplar ortaya çıkar. Elektrikçe nötr olan bulutlarda da rüzgârlı-fırtınalı durumlarda “artı” ve “eksi” elektrik yükleri ayrışarak birlikte ortaya çıkarlar. Yine bir mıknatısta “kuzey-güney” zıt manyetik kutuplar; Dünya’da da kendi ekseni etrafında dönmesinden doğan zıt “coğrafik” kutuplar birlikte ortaya çıkarlar ve birlikte bulunurlar. Keza Güneş Sistemi’miz “merkez-çevre” ve “büyük-küçük” zıt-ikililerinden oluşur; merkezde büyük olan Güneş, çevrede küçük gezegenler yer alır. Vücudumuzu oluşturan organların çoğu, sağ-sol anlamında zıt-çift özellik gösterir. Bu bağlamda zıt-ikiliden biri yoksa, diğeri anlamsızlaşır ve dolayısıyla diğeri de yoktur; birinin tek başına var olabileceğini düşünsek bile, zıttı olmadığından onu tanımlayamayız, kavramlaştıramayız. Bundan dolayı zıt-ikililer paranın iki yüzü gibi olup, adeta “yapışık ikiz” gibidirler. AYNI KONUYA DEVAM EDİLECEK [1] “Karşıtların birliği” ve “karşıtların mücadelesi” materyalist sosyalizmin bir tanımlamasıdır (Marquit, E., 2021, Engels’te Doğanın Diyalektiği. Hazırlayan Kaan Kangal, Çeviri Murat Havzalı, KOR Kitap 105, Birinci Basım, ss.87-105, 260s.). |
|||
Etiketler: BİLİME, ÇAĞRI:, TOPLUMSAL, YAŞAMI, DOĞADA, ARAMAK-4, |
|
Bu modül kullanıcı tarafından yönetilir, ister kod girilir ister iframe ile içerik çekilir. Toplamda kullanıcı 5 modül ekleme hakkına sahiptir, bu modül dahil tüm sağdaki modüller manuel olarak sıralanabilir.