İNSANLIK YAŞAMININ/KÜLTÜREL EVRİMİN DİYALEKTİK YELPAZESİ
Değerli okurlar, Şekil 1’de insanlık yaşamının diyalektik yelpazesi görülmektedir. Şekilde görüldüğü üzere, yelpazeyi daha anlaşılır kılmak için bilim-teknoloji evresini “endüstri/sanayi” ve “bilişim” olmak üzere ikiye ayırdım(1). Her aşamanın bilgi kümesi/dağarcığı, bu bilgi kümesiyle üretilen yaşam araçları (her türlü alet-edevat, üretim ve nakil araçları, barınak vd), yaşam araçlarının doğurduğu yaşam kuralları (hukuk) tarihsel sıraya göre farklılık gösterir ve zaman oku yönünde az bilgiden çok bilgiye, buna bağlı olarak basit yaşam araçlarından ve yaşam kurallarından gelişkin/komplike yaşam araçlarına ve yaşam kurallarına doğru bir gidiş vardır (Şekil 1/A). İnsanlığın bu yaşam süreci, “asimetrik”tir; çünkü bilgi kümeleri ve diğer yaşam değerleri(2) eşit düzeyde değildir; dolayısıyla diyalektik yelpazesi de “asimetrik”tir. Avcı-toplayıcı dönemini başlangıç/ilk odak noktası, bilim-teknoloji dönemini ve gelecekteki devamını da ikinci/son odak noktası olarak ele aldığımızda, yelpazede ilk odak noktası daha küçük, ikinci odak noktası daha büyük bir yer kaplar; bundan dolayı denge merkezi ikinci odak noktasına daha yakın olur (Şekil 1/B). Çünkü “bilgi=güç” olduğundan, bilgi kümesi/dağarcığı daha büyük olan ikinci/son küme ağır basar. Bu durumu tahterevalli üzerine oturttuğumuzda, denge merkezinin, zaman oku yönünde olmak üzere büyük olan bilgi kümesine doğru kaydığını görürüz. Bundan dolayı denge merkezi beyaz tarafta yani “bilim-teknoloji” tarafında yer alır.
Bu ise, insanlık yaşamında son yaşam değerlerinin baskın/dominant olduğu anlamına gelir. Dolayısıyla Bilim-Teknoloji Çağı’nın yaşam değerleri, toplumların yaşamının düzenlenmesinde/dizayn edilmesinde birinci derecede rol oynar; yani yenilikçi değerler, gelenekçi değerlerden baskın durumdadır ve bundan dolayı ilericilik ya da ilerici anlayış toplumsal yaşamda söz üstünlüğüne sahiptir, toplumsal yaşamın belirleyicisidir. DEVAM EDECEK
(1) Bu ayrım, bildiğim kadarıyla sosyolog Emre Kongar’a aittir.
(2) Yaşam değerleri: Bilgi düzeyi ya da bilgi dağarcığı/kümesi ve bu bilgi kümesiyle oluşan yaşam araçları, yaşam kuralları, gelenek-görenek.
|
26-09-2024
RUH SAĞLIĞI BİLGİ NOTU
Anasayfa