Moved Permanently

İbrahim GEDİK 1950 Saray (Pazarcık Mah.) doğumlu; İlkokulu ve Ortaokulu Saray’da (Atatürk İlkokulu ve Ali Naki Erenyol Ortaokulu), liseyi yatılı olarak İstanbul’da (Haydarpaşa Erkek Lisesi) okudu. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Jeoloji Yüksek Mühendisliği Bölümü’nden mezun oldu. 30 yıla yakın eski adıyla Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel Direktörlüğü (MTA Enstitüsü), değiştirilmiş adıyla Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel Müdürlüğü’nde (Ankara) çalıştıktan sonra 2004 yılında emekli oldu. Emekli olmadan önce Bulgar Bilimler Akademisi ve Alman Senckenberg Enstitüsü ile yapılan ortak projelerde, emekli olduktan sonra da Japonların yürüttüğü İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin Deprem ve Zemin İnceleme Müdürlüğü’nün Mikro Bölgeleme Projesi’nde yer aldı. Jeoloji alanında birçok (doktora çalışması düzeyinde) raporu ve yayını/makalesi olan ve bazı nedenlerden dolayı doktora çalışmasını resmileştirememiş bulunan yazar, aynı zamanda fizikle de amatör olarak ilgilenmektedir; bu konuda Dönel Devinim Kuramı adlı bir de kitabı bulunmaktadır. Şimdi hem Saray’da, hem Ankara’da ikâmet etmektedir. (Jeoloji Yük. Müh.)
  (A T A T R A K)
Sevgili Saraylılar, beklenen İstanbul depremi nedeniyle ülkenin neresinde bir deprem meydana gelse, akla “Acaba bu deprem İstanbul depremini etkiler mi ya da tetikler mi?” sorusu gelmekte. Bir Saraylı olarak, bu konuda siz Saraylılara biraz bilgi sunmak istiyorum.
Bilimin her alanında yayın yapan saygın internet sitesi Evrim Ağacı’nın kurucusu Çağrı Mert Bakırcı, “Evrim’i Destekleyen/Kullanan Bilimler-3: Jeoloji” başlıklı yazısında “…Dünya, şu anda bildiğimiz ve sahip olduğumuz, üzerinde nefes almayı sürdürüp yaşayabileceğimiz tek evimiz. Onu tanımaktan, öğrenmekten, anlamaktan daha güzel bir meslek hayal edemiyor, günümüzdeki ve aramızdaki Jeolog ve Jeolog adayı arkadaşlarımıza sevgilerimizi sunuyoruz.” demektedir. Gerçekten de üzerinde yaşadığımız ve tek evimiz olan Dünya’mızı tanımak, kendimizi korumak anlamı taşımaktadır. 
Bu girişten sonra, konumuza dönelim ve önce genel olarak Dünya’nın levha/plâka hareketlerine ve depremselliğine bir gözatalım.
Dünya’daki Levha/Plâka Hareketleri ve Depremsellik
Atmosferi dışarıda bırakırsak, Dünya dıştan içe doğru “taşküre”, “manto” ve “çekirdek”ten oluşur; çekirdek de “iç” ve “dış” çekirdek olmak üzere ikiye ayrılır (Şekil 1). Burada konumuzu ilgilendiren, “manto” ve “taşküre”dir. Çekirdek ile taşküre arasında yer alan manto, volkanik faaliyetlerden tanık olduğumuz kızıl-kor renkli, akışkan magmadan oluşur. Yapısında ağırlıklı olarak silisyum, magnezyum, nikel ve demir bulunur. Dünya’nın en kalın katmanıdır ve hacim olarak yerkürenin %84’ünü oluşturur. Manto da “alt manto” ve “üst manto” olmak üzere ikiye ayrılır. Taşkürenin altında 700 km derinliğe kadar uzanan üst mantoya “astenosfer” de denilir (Şekil 1). Bu katman, daha çok plastiğimsi yapıdadır ve taşküreyi üzerinde taşır. Alt manto 700 ile 2900 km derinlikler arasında yer alır; demir ve magnezyum silikatları egemen durumdadır. Taşküre de “okyanusal taşküre/kabuk” ve “kıtasal taşküre/kabuk” olmak üzere iki türdür (Şekil 1). Okyanusal taşküre, okyanus tabanına kadar yükselen ve okyanus tabanına yayılarak soğuyup katılaşan/taşlaşan magmadan oluşur (Şekil 1; SİMA: Silisyum-Magnezyum). Kıtasal taşküre ise, yeryüzü koşullarında -sığ ve derin deniz, göl, akarsu, volkan ve diğer yeryüzü ortamlarında- meydana gelen kayaçlar ile bunlara katılan önceki/eski/yaşlı okyanusal taşküre birlikteliğinden oluşur ve bir kısmı karaları meydana getirirler (Şekil 1; SİAL: Silisyum-Alüminyum). Devam edecek