Lider imajları bazen kendilerini aşarak parti imajlarına dönüşmektedir. Ecevit, mavi gömleğin yanı sıra beyaz güvercin göstergeleriyle imajını çok önceden belirlemiştir. Ancak bu, kişisel bir imaj faaliyetinden çok, partinin ideolojisini anımsatmayı amaçlayan bir “simge” haline gelmiş, özgürlüğü ve aydınlık yarınları ifade eden beyaz güvercin daha sonra, parti amblemi olarak da

DSP’nin sembolü olmuş ve partiyi temsil etmiştir.

LİDERLER İMAJLARINI BELİRLEYEN BAŞLICA GÖSTERGELER

Liderler, ortak özellikler sergileyen insanları temsil eden kişiler oldukları için, imajlarını oluştururken sıradan insanlar olarak görülmeleri, halkın içinden çıktıkları imajını güçlendirmeleri gerekmektedir. Fotoğraftaki liderin giyiminin, davranışının, duruşunun, bakışının da halktan bir kişi gibi görülmesi önemlidir. İmajı değerlendiren halk, bu da bizim gibi diyebilmeli, aralarında bir benzerlik, birlik ve iletişim kurulabilmelidir. Bu nedenle, imaj oluşturmaya yönelik kampanyalar bağlamında yazılı basında çıkan haberlerde ve yapılan reklam çalışmalarında konu içeriklerine göre görsel kompozisyonlar oluşturulmakta; bu kompozisyonlarda, liderin kişilik özelliklerinin nesnel tanımlamasıyla birlikte beden dili, dış görünüm, kullanılan renkler, duruş, jestler, mimikler, baş hareketleri, göz teması gibi sözsüz iletişim kodlarının yanı sıra ailesi, çocukları, çeşitli iş kollarında çalışanlar, gençler, yaşlılar, ünlüler, farklı ülkelerin liderleri gibi farklı imaj göstergeleri kullandıkları görülmektedir.

Adayların, siyasal parti bağlantılarının ve gündem konularıyla ilgili konumlarının ötesinde beden dili, imaj oluşturmada oldukça önemli gösterge ve kodları taşımaktadır. Recep Tayip Erdoğan’ın “Kasımpaşalı” kimliğinden gelen duruş ve yürüyüş biçimini belli ölçüde düzeltmesine rağmen hala beden dilinde izlerini taşıması, karizmasını biçimlendirmede önemli olmuştur. 2002 yılı seçimlerinde zorluklara karşı mücadele eden lider kimliğini güçlendiren Erdoğan, 2007 seçimlerinde yola devam sloganıyla yeni zorluk ve mücadele alanlarında çalışmalarına devam edeceği söylemini vurgulamıştır. Bunun yanı sıra bir liderin el-kol, ayak ve baş hareketlerinde yapılan değişikliklerle Turgut Özal örneğinde olduğu gibi farklı göndermelere gidilebilmiştir.

Deneme çekimlerinde Turgut Özal'ın konuşurken el-kol hareketleriyle yüzünün önemli bir bölümünü kapattığı fark edilince, eline bir kalem verilmiştir. Kalem, Özal'ın hesap bilen lider imajını pekiştirirken, sonraki yıllarda da ayrılmaz bir parçası olmuştur.

Fotoğrafın özellikle 20. yüzyılın ilk çeyreğinden sonra medya aracılığıyla bir iletişim aracı olmaya başlaması ve bunun siyasilerce çok çabuk benimsenmesi, kitlelere çabuk ve en yalın yoldan ulaşmayı hedefleyen bu kişileri görsel birtakım efektler aracılığıyla kitlelerle diyalog kurma yoluna itmiştir. Churchill’in zafer işareti, Hitler’in heil işaretinin yanısıra Türkiye’nin 51. hükümetinin Başbakanı olan Tansu Çiller’in de işaret parmağıyla yaptığı hareket, “Haydi

Türkiye'm İleri” şeklinde söylevleştirilmiştir (Tumay 1996: 41). Diğer yandan renklerin etkisi üzerine yapılan araştırmalar, imajın oluşumunda renklerin payının bulunduğunu ortaya koymaktadır. Liderin bulunduğu ortamın ve liderin giyim renginin bireylerin ona ilişkin algılarını etkileyebileceğini göstermektedir (Yıldız 2002: 28). Başta Recep Tayyip Erdoğan, Cem Uzan,

Mehmet Ağar ve Deniz Baykal olmak üzere birçok lider seçim meydanlarında temizliğe ve saflığa gönderme yapan beyaz gömleği, güç sembolü olarak bilinen koyu renk takım elbiseyi tercih ettiği görülmektedir. Kimi liderler ise spor kıyafetlerle farklı bir imaj oluşturmaya çalışmakta, takım elbisenin resmiyeti bazı ortamlarda soğukluk etkisi yaratabilmektedir. Spor kıyafetler ise seçmenlerin kendini lider ile bütünleştirmesine yardım ettiğine inanılmakta, Deniz Baykal ve Cem

Uzan bu yöntemi tercih eden liderlerin başında gelmektedir.

Halk mitinglerine eşiyle birlikte ve el ele çıkan Bülent Ecevit, barışı simgeleyen güvercinlerle bu mitinglerde görülmektedir. Bu bağlamda, bir seçim kampanyası esnasında halk mitingleri genellikle fuar ya da karnaval etkisinde, açık hava da yapılmakta, lider sahne olarak kullanılan seçim otobüslerinin üzerinde kendini halka göstermektedir. Gerçek dünyadan farklı yapay bir eğlence dünyası gibi sunulan bu mitinglerde, politik mesajlar kısa, net ve anlaşılır bir şekilde verilmektedir. İmaj çalışmaları bazen mitinglerde olduğu gibi canlı olarak büyük kitlelere yönelik yapılmakta; bazen de mitinglere katılan binlerce kişi, fotoğrafik görüntüde liderin ardında görülmektedir. Bu fotoğraflarda liderin kendi görünümünün dışında, yanında yer alan insanların halktan kişiler olmasına dikkat edilmektedir. İmaj, bazen de halkın belirli kesimlerine seslenmekte, sanayi bölgelerine yönelik fabrikada çalışan işçiler, tarlasının başında traktörleriyle birlikte köylüler özellikle afiş çalışmalarında çok sıkça tercih edilen politikacının kullandığı çalışanın yanında olduğunu belirten göstergeler arasında yer almaktadır.

Bir liderle kamu arasındaki uzaklık, bebeklere, çocuklara, kadınlara sarılarak ve kişilerle el sıkışarak duygularını ifade eden liderin izleyicilere karışmasıyla daralmaktadır (Yengin 2004a: 139-140). Günümüzde politikacıların eşleri, çocukları ve torunlarıyla hatta ev hayvanlarıyla birlikte basında yer almaya özen göstermeleri, korumacı ve aile babası imajına ulaşma amacını gütmektedir (Özerkan-İnceoğlu 1997: 7). Çocuk görüntüleri duygulara dokunmakta; başkanın fotoğrafları, koruyucu baba imgesini canlandırmaktadır (Freund 2007: 131).  Başkan Kennedy ve ailesinin olduğu fotoğraf Hyannis Port’ta 04 Ağustos 1962’de fotoğrafçı Cecil Stoughton tarafından çekilen korumacı ve aile babası imajının ilk örneklerinden biri olarak dikkat çekmektedir. Fotoğraflarda aile görünümlerinin yer alması, Amerikan seçim kampanyalarıyla başlayan bir eğilim olarak, Türkiye’de de kullanılmaya başlanmıştır. Mesut Yılmaz'ın küçük oğlunun medyatikleştirilmesi, medyanın çocuk ve lider pozlarına verdiği ehemmiyetle birlikte

Deniz Baykal'ın torunuyla objektiflere poz vermesi çocuk göstergesinin masumluğundan ve doğallığından faydalanmaya kadar imaj çalışmalarını götürmektedir.

Geleneksel dünyada ailenin temel direği olan yaşlılara yönelik imaj çalışmalarında, yaşlı bir karı koca ile görülen lider pozlarının yanı sıra yaşlı bakım evlerini ziyaret ederken de

görülmektedirler. Gençlere yönelik oluşturulan imaj çalışmalarında ise, liderler değişim sürecini simgeleyen dinç, sağlıklı ve mutlu gençlerle birlikte ve onların destekleyicisi olarak dikkat çekmektedirler. İmaj göstergeleri bazen kadınlar olmaktadır ve bu kadınlar ev hanımı, anne,

memur ya da işçidir. Devam edecek.