Siyasal lider, siyasal topluluğun başında bulunarak, söz konusu topluluğu amaçları yönünde kanalize eden, üyelerin bireysel amaçlarıyla topluluk amaçlarını koordineli hale getiren ve üyelerde ortak bir bilinç oluşturarak siyasal topluluğu yükseltme çabası içerisinde olan kişidir (Arklan 2006: 48). Liderlerin siyaset süreci içerisindeki belirleyiciliği sadece Türkiye için değil, birçok ülke için de söz konusudur. Artık siyasetin temel aktörü siyasal partiler değil liderlerdir ve söz konusu bu gerçek siyasal sistemden bağımsızdır (Yıldız 2002: 81). Ünlü bir kişi olarak politikacının, artık politik partiler arasındaki ayrımı geçersizleştirdiğini söylemek çok abartılı görünmekle birlikte, ünlü bir kişi olarak politikacının yükselişi ile politik partilerin düşüşü arasında kesinlikle belirgin bir korelasyon vardır (Postman 1994: 146). Siyasal iletişimin odağında genel olarak siyasal liderler bulunur. Siyasal liderlik, siyaset kurumunun ve siyasal iletişimin en merkezi konumunda yer almaktadır. Gerçekten siyasal iletişim bağlamında doğru konumlandırılmış bir lider, bir partiye seçim kazandırabilir; elbette ki yanlış konumlandırılmış bir lider de seçim kaybettirir. Lidere rağmen seçim kaybedilebilir ama lidere rağmen seçim kazanmak ise zordur (Diker 2007: 1). Partilerden daha fazla tanınan ve partiler üzerinde önemli bir etkiye sahip olan liderler, belirli bir grubu yönlendiren ve bu grubun gücünden yararlanan kimselerdir. Sosyal uyum gücü fazla olan ve iletişim becerileri gelişmiş olan liderler, genellikle kendine güveni çevresindekilerden daha çok olan, vizyon sahibi, yaratıcı, daha az kişisel davranabilen, çabuk fikir ve eylem gösteren, cesaretli, değişime açık, istikrarlı, çevresindekilerin davranışlarına karşı duyarlı kişiler olmaktadır. Bu bağlamda liderliğin, makam ve statüden çok kişiliğin ürünü olduğu görülmektedir, ancak liderlerin de bir tek değil birden çok kişiliğinin olduğu unutulmamalıdır.

SİYASİ LİDER İMAJLARI

Toplum içinde bazı üyeler sosyal ve politik bir olgu olan liderlik vasıflarıyla diğerlerinden farklı bir konumda yer almakta, geleceğe yönelik planları ve alınan kararları eyleme geçirmede diğer üyelerden daha fazla öne çıkmaktadırlar. Bu yüzden kimi insanların liderlik konusunda ötekilerden daha yetenekli olduğu görülmektedir.

Propagandanın tüm ustalığı, liderin bizi “temsil ettiğine”, yalnızca çıkarlarımızı savunmakla kalmayarak tutkularımızı, kaygılarımızı, umutlarımızı da omuzlarına yüklendiğine inandırmaktır. Önderin gerçekten önder olarak benimsenmesi için, halkın onu anladığı, onun ne yapacağını sezdiği, kendisinin de onun yerinde aynı şeyi yapacağı duygusunu taşıması gerekir (bu duygunun aldatıcı olup olmamasının önemi yoktur) (Özerkan-İnceoğlu 1997: 7). Bütün Devlet Başkanları, halkın bu tavrını kişilikleriyle ya da güçlü ve mücadeleci söylem biçimleriyle kendilerine bağlamak isterler. Bu söylem biçimleri kısa vadede işe yarar görünmektedir, çünkü halklar, kendisini anlayan ve yaşam zorluklarını dile getirebilen mücadeleci bir lidere oy vermeyi tercih etmektedir. Bu nedenle konuşma tarzı, şekli, hitabet gücü, halkı coşturma etkisi gibi sözel etkinlikler, liderliği belirlemede önemli bir etmen olarak görünmekte, kişi bu alanda ne kadar etkin bir rol oynarsa, lider olma olasılığı o kadar artmaktadır.

Günümüzde partilerden daha fazla tanınan siyasi liderler, verdikleri sözlerle, birbirleriyle yaptıkları tartışmalarla, ilanlarla, afişlerle, mitinglerde yaptıkları konuşmalarla seçim öncesi halka ulaşmaktadırlar. Birikim, vizyon, sezgi, yaratıcılık, duyarlılık, değişimi yönetme ve cesaret gibi, toplumsal taleplerin tamamını temsil edebilecek özelliklere sahip canlı ve enerjik kişilikleri temsil eden liderler, seçim öncesinde kampanya ve lider hakkındaki nesnel gerçeklerden çok seçmenin kendi algılarını karşılayan imaj çalışmalarıyla birlikte politik mesajlar da vermektedirler.

Siyasi liderlerin imajlarını belirleyen etkenler arasında sosyal tabakalaşma ve bölünme, siyasal kültür, tarihi birikim, ulusal tarih, partiler ve partilerin iç örgütlenmesi gibi çeşitli boyutlar bulunmaktadır. Günümüzde seçmenler seçim bildirgelerine değil, liderin imajına yani algılanan ve alımlanan kimliğine oy vermektedirler. Bu noktada imaj, önemli bir kavram olarak ön plana çıkmakta, iletişim araçları ve parti liderleri arasındaki etkileşimi arttırmaktadır.

Siyasi partiler, kitle iletişim araçlarında seçmen gözünde güçlü göründükleri konuları kampanya gündemine taşımaya ve rakiplerinden farklı duruşlarını ortaya koymaya çalmaktadırlar. Profesyonellerce yürütülen politik kampanyalarda partiden çok liderleri ön plana çıkran imaj danışmanları, “itibar artırıcı imaj çalışmalarıyla halk nezrindeki kimliklerini olumlu yönde güçlendirmeye” (Balcı 2003: 153) çalışmaktadırlar. Devam edecek.