ads
DOLAR 36.46 ₺
EURO 38.20 ₺
STERLIN 46.14 ₺
G.ALTIN 3,441.38 ₺
Ç.ALTIN 5,785.88 ₺
BİLEZİK 3,227.35 ₺
BTC 96,399.26 $
ETH 2,761.37 $
BİST 9,602.16

İbrahim GEDİK

İbrahim GEDİK

BİLİME ÇAĞRI: TOPLUMSAL YAŞAMI DOĞADA ARAMAK-7

Yayınlama: 28 Aralık 2023 Perşembe 20:12 Okunma: 762

Doğadaki Diyalektiğin (Zıt-İkili) Toplumsal Yaşama Uygulanması

Değerli okurlar, buraya kadar doğadaki zıtları (zıt-ikilileri) gördük. Söz konusu olgu, insanlık yaşamında da geçerlidir ve bu alanda da zıtlar (zıt-ikililer) birlikte ortaya çıkarlar ve birlikte var olurlar. En önemlilerinden biri, “ilericilik-gericilik” zıt-ikilisidir.

Önce ilericilik ile gericiliğin tanımına bir bakalım. Türk Dil Kurumu (TDK) Sözlüğü’nde ilericilik yerine “ilerici” tanımı şöyledir: “İlerlemeden yana olan, ileri düzeydeki toplumsal ve siyasi gelişmeleri benimsemiş olan (düşünce, kimse vb.),…” Felsefi tanımı da şudur: “İlericilik doğanın, toplumun ve bilincin işleyiş yasalarını bilmek ve bu işleyişe uyarak insansal gücün büyük etkisiyle bu işleyişi hızlandırmaya çalışmak demektir.”

Gericilik de yine TDK Sözlüğü’nde “Toplumda çağdaş değerlere ve yeniliklere önem vermeyen, her yönüyle eskiyi özleyen veya eski düzeni yaşamaya çalışan (kimse veya görüş),…” şeklinde tanımlanmaktadır. Gericiliğin felsefi tanımı ise şöyledir: “Tarihin tekerleğini gerisin-geriye döndürmeye çalışmak, gerçekleşmeyeceğini kesin saydığı değişmeye direnmek ve her şeyin kendi kendisiyle aynı kaldığını ve hiç değişmediğini içeren metafizik düşünce ürünüdür.”

Biz burada ilericiliği ve gericiliği insanlığın tarihsel yaşamının zıt iki uç (odak) noktasına yani “geçmiş” ve “gelecek” yaşamına göre belirleyeceğiz ve bir “yelpaze” üzerinde göstereceğiz (Şekil 1). Bunu yaparken de iki odak noktası arasında Rönesans’ı insanlık tarihinin dönüm noktası olarak kabul edeceğiz;[1] böylece insanlık tarihi boyunca olan toplumsal yaşamı “bilim çağı” ve “bilim öncesi çağ” olarak iki döneme ayırmış olacağız. Geçmiş yaşama (insanlığın başlangıçtaki yaşamı) ait ilk odak noktası geriyi, gelecek yaşama ait ikinci odak noktası da ileriyi temsil eder.

İnsanlığın geçmişteki yaşamının odak noktası ile gelecekteki yaşamının odak noktası, tüm insanlık yaşamının diyalektiğini yani “geçmiş yaşam-gelecek yaşam” zıt-ikilisini oluşturur. Bu diyalektik yelpazede geçmiş yaşam odak noktası siyah, gelecek yaşam odak noktası da beyaz renkle temsil edilmektedir; aradaki koyu ve açık gri renkler ise, iki odak arasındaki geçişi (gri alan) gösterir. Üstteki “zaman oku” da Termodinamiğin İkinci Yasası’nın (entropi yasası) bir gereği olarak “tek yönlü”dür.

AYNI KONUYA DEVAM EDİLECEK

[1] İnsanlığın tarım devrimi ve bilim devrimi/Rönesans olmak üzere iki dönüm noktası vardır. Bilim Çağı hâlâ devam etmekte olduğundan, Rönesans’tan önceki dönemler çağdışı/eski yaşam dönemlerini oluşturur.

BİLİME ÇAĞRI: TOPLUMSAL YAŞAMI DOĞADA ARAMAK-7 - İbrahim GEDİK

google-site-verification=uSnnSC5jUTWittUtiCokfxv6706ikL65px5KxiN1Mg4