|
|||
KİNYAS KARTAL | |||
-Kinyas Kartal 1900 yılında Erivan,da doğmuştur. Harp Okulu Mezunudur,
Askerlik, Çiftçilik ve Tüccarlık yapmıştır. 13, 14, 15 ve 16 Dönemlerde
Van Milletvekilliği yapmıştır. 5. Haziran - 17. Kasım 1977 tarihleri
arasında 5 ay boyunca en yaşlı üye sıfatıyla TBMM Başkanlığını yürütmüştür.
Bu yazımda Kinyas Kartal'ın Köy Enstitülerinin kapatılması hakkında yapmış
olduğu hareketten bahsedeceğiz. Kinyas Kartal Köy Enstitülerinin kapatılmasını
neden istemiştir ve bu konuyla ilgili olarak nasıl bir yol izlemiştir. Kinyas Kartal'ın
hakkında yazılanları irdeledim ve baktım ki Köy Enstitülerinin kapatılmasında
gerçekten parmağı var. Onun için önce Köy Enstitülerinin nasıl açıldığından
bir tanım yaparak başlamak istiyorum.
-Köy Enstitülerine geniş bir açıdan baktığımızda Köy Enstitüleri 17 Nisan 1940
yılında kurulmamıştır. Köy Enstitülerinin kuramcısı, kurucusu, baş yönetici
İsmail Hakkı Tonguç ," Köy Enstitülerinde verilecek eğitim aracılığıyla, temel
bir hak olan eğitimin köylüyü kendi kaderini değiştirebilecek bilince kavuşturma,
köyü içten canlandırma , köylüyü kendi haklarını koruma eylemine sevk edecek
ve yurttaş yetiştirecek işlevleri olduğunu ifade etmiştir. "
-Köy Enstitüleri yaygın olarak bilindiği üzere 1940 yılında değil. 1937 yılında
kurulmuştur. Köylerdeki eğitim sorununu çözmek için 1937'de Eğitmen
Uygulaması ve Köy Öğretmen Okullarının açılması süreçleri yaşanmıştır. Köy
Enstitüleri açılınca , 11 Haziran 1937 tarih ve (3238) sayılı kanunla açılan Köy
Eğitmen Kursları Köy Enstitülerine bağlanmıştır. Yani aslında ilk Köy Enstitüleri
Köy Öğretmen Okulu adıyla 22 Mart 1926 tarih ve (789) sayılı Maarif Teşkilatına
dair kanunla açılmıştır. Ve bu Köy Öğretmen Okullarının yani Köy Enstitülerinin
ilki 1 Ekim 1937'de Eskişehir- Çifteler'de , ikincisi ise 30 Ekim 1937'de İzmir -
Kızılçullu'da açılmıştır. Köylerdeki eğitim sorununu çözmek için 17 Nisan 1940
tarihinde (3803) sayılı Köy Enstitüleri Yasası kabul edilmiştir. 28 Aralık 1938
tarihinde Milli Eğitim Bakanı Olan Hasan Ali Yücel ve Genel Müdür İsmail
Hakkı Tonguç Köy Enstitülerini yönetmiştir. Kapatıldığı 1954 yılana dek Köy
Enstitülerinde (1.308) kadın ve (15.943) erkek toplamda (17.251) köy Öğretmeni
yetiştirmiştir.
-Kinyas Kartal'ın Köy Enstitülerinin kapatılması yönünde söylemiş olduğu sözlere
bakıldığında ne kadar çok gerçeklik payı olduğunu görmekteyiz. Anadolu halkının
eğitimsiz kalması için yapmış olduğu ağa örgütlenmesi ve dönemin başbakanı ile
yapılan antlaşma ile adeta Anadolu halkını bir kafese tıkmış ve sefalete itmiştir.
kendisinin iyi bir eğitim almasına rağmen köy halkının eğitim almasının önünü
kesmiştir. Yıllar sonra Kinyas Kartal itiraf edercesine Köy Enstitüleri hakkında şu
sözleri söylemiştir. "Köy Enstitüleri kesinlikle komünist uygulama değildi. Doğuda
en yüksek eğitim gören insan benim. Üstelik Rus Ordusunda görev yapmış
biriyim...Köy Enstitüleri bizim devlet üzerindeki gücümüzü kaldırmaya yönelikti.
Bunu içimize sindiremedik. Benim Van yöresinde 258 köyüm var. Bunlar devletten
çok bana bağlıdırlar. Ben ne dersem onu yaparlar. Ama köylere öğretmenler
gidince benim gücümden başka güçler olduğunu öğrendiler. Ağaları örgütledim.
Örgütlü olarak Demokrat Parti ile pazarlığa girdik , kapattırdık."
-Kinyas Kartal ; sözlerine şu şekilde devam etmiş. "Köylerdeki halk bana tapar.
Ne işi varsa bana sorar. Evlenecek, boşanacak, askere gidecek, mahkemesi nesi
varsa gelir bana danışırdı. Ama Köy Enstitüleri açıldıktan sonra 5 köyüme Köy
Enstitüsü mezunu geldi ve bu köylerden artık kimse bana gelip danışma maya
başladı. Ben düşündüm 200 köyümün hepsine Köy Enstitüsü mezunu gelirse
benim ağalığım ne olur ,sıfıra düşer ! Benim hemen harekete geçmem gerekir
dedim ve dönemin Eskişehir Milletvekili olan Emin Sazak ile birlikte dönemin
Başbakanı olan Adnan Menderes ile pazarlığa gittik. Köy Enstitülerini kapatırsan
şu gördüğün doğudaki tüm toprak ağaları ve Emin Sazak oyları sanadır, kapatmazsan
sana oy yok dedik." Ve Demokrat Parti iktidara geldikten sonra 27 Ocak 1954'de
çıkarılan kanunla Köy Enstitülerini kapatmıştır.
|
|||
Etiketler: KİNYAS, KARTAL, , |
|
Bu modül kullanıcı tarafından yönetilir, ister kod girilir ister iframe ile içerik çekilir. Toplamda kullanıcı 5 modül ekleme hakkına sahiptir, bu modül dahil tüm sağdaki modüller manuel olarak sıralanabilir.