Marmara Denizi Eylem Planı: Müsilaj (Deniz salyası) temizliği başladı

Kirlilikle boğuşan ve yüzeyi deniz salyasıyla kaplanan Marmara için bakanlık tarafından temizlik seferberliği başlatıldı. Bu kapsamda; İstanbul, Tekirdağ, Kocaeli ve Balıkesir'de çalışma yapıldı, toplanan salyalar arıtma tesisine götürüldü. Bakan Kurum yaptığı açıklamada Marmara Denizi'nin yıl sonuna kadar koruma alanı ilan edileceğini söyledi.

Müsilaj (Deniz Salyası) Sorunu ve Oluşum Nedenleri
Fitoplanktonlar ya da bilinen adıyla su yosunları, deniz ve okyanusların dibinde yaşayarak azot, fosfor gibi 
elementleri tutan ve fotosentez yoluyla canlıların ihtiyaç duyduğu oksijenin büyük bir bölümünü karşılayan
mikroskobik canlılardır. Bu canlıların aşırı çoğalması sonucu, ortamda oluşan bazı şartlara tepki olarak 
bıraktıkları salgıya ise müsilaj adı verilmektedir. Müsilaj, hemen hemen tüm bitkiler ve bazı mikroorganizmalar 
tarafından üretilen kalın, yapışkan bir maddedir. 

Müsilaj oluşumunun nedenleri;
Küresel ısınma nedeniyle deniz suyu sıcaklık ortalamalarının yükselmesi (Marmara Denizi’ndeki 
sıcaklık artışı yaklaşık 2,5 oC), mevsimsel rüzgâr hızının azalması,
Marmara Denizi’nin bir iç deniz olması ve yine sıcaklık artışına bağlı olarak deniz suyunun 
durağanlaşması, sirkülasyon oluşmaması,
Kirliliğin artması (Atıkların evsel arıtıma tabi tutulmaksızın denize deşarj edilmesi, ileri biyolojik arıtma 
tesislerinin yetersiz olması ya da tam kapasite ile işletilmemesine bağlı olarak gerçekleşen deşarjlar, endüstriyel 
atıklar ve gemi sintineleri nedeniyle),
Söz konusu deniz derin deşarjları sonucunda aşırı miktarda azot, fosfor girdisinin gerçekleşmesi ve 
sudaki oksijen miktarının düşmesi,
Su içerisinde fitoplankton patlamalarının yaşanması ve yetersiz oksijenle birlikte bu mikroskobik 
canlıların ölerek salyasını bırakması,
olarak sayılmaktadır. 3
Bakteri ve virüs gibi birçok zararlı mikrooorganizma için “doğal bir beslenme habitatı” olan müsilaj, gösterdiği 
artış nedeniyle zararlı mikroorganizmaların da çoğalması anlamına gelmektedir. Tabiatta ne kadar süre canlı 
kaldığı bilinmeyen bu zararlı türler, farklı habitatları ve canlıları hasta etme riski barındırmaktadır.
Oluşumu itibariyle doğal bir durum olan müsilaj, 1700’lü yıllardan bu yana Adriyatik Denizi’nde, 1980’li yıllardan 
itibaren özellikle yaz aylarının başlangıcı ile birlikte ülkemizde de görülmektedir. Çanakkale Boğazı ve Marmara 
Denizi’nde 1994 yılından günümüze rastlanan müsilaj sorunu, son olarak 2007 – 2008 sezonunda yoğun
yaşanmıştır. 
Müsilaj artışı, kontrol altına alınamaması halinde su ekosistemlerinin zarar görmesine, kirliliğe ve kötü kokuya, 
ekonomik ve sosyal sorunlara yol açmaktadır. 
Müsilaj ile Mücadelede Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’mızın Attığı Adımlar
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı müsilaj sorununu, ortaya çıktığı andan itibaren titizlikle takip etmektedir. 300 kişilik 
ekiple Marmara Denizi'nde 91 noktada, karada da tüm atıksu arıtma ve katı atık tesislerinde, kirlilik kaynaklarında 
denetimler gerçekleştirilmiştir.
Alınan örnekler Çevre Laboratuvarında incelenmiş, ODTÜ Bilim gemisiyle suyun altında ve üstünde 100 farklı 
noktadan numuneler alınmış, 700'ü aşkın bilim insanı, kurum temsilcisi, STK ve belediye yetkilisinin katıldığı son 
yılların en geniş katılımlı çalıştayı yapılmıştır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Marmara Belediyeler Birliği (MBB) 
işbirliğiyle 4 Haziran Cuma günü “Marmara Denizi’nde Müsilaj Problemi ve Çözüm Önerileri” başlıklı çevrimiçi 
çalıştay gerçekleştirilmiştir. 
Bu toplantıda çalıştayın sonuçları ele alınmış, katılımcıların müsilaj sorunu kapsamında sundukları çözüm ve 
önerileri değerlendirilmiştir. İstişarelerin sonunda, Marmara Denizi Koruma Eylem Planı hazırlanmıştır. 
Cumhurbaşkanımız Sn. Recep Tayyip Erdoğan'ın talimatları ve tecrübeleriyle son halini verilen Eylem Planı; 
kısa, orta ve uzun vadeli bütün stratejileri içermektedir.
Marmara Bölgesi'nde kirliliğin azaltılması ve izleme çalışmalarının yürütülmesi amacıyla Çevre ve Şehircilik 
Bakanlığı tarafından ilgili kurum ve kuruluşların, üniversitelerin, sanayi odalarının ve STK'ların da içinde olduğu 
bir Koordinasyon Kurulu oluşturulacak, Marmara Belediyeler Birliği bünyesinde ise Bilim ve Teknik Kurulu 
oluşturulacaktır. Koordinasyon Kurulu haftalık ve aylık toplantılarla tüm çalışmaları ortak akılla ele alacak ve bu 
kurul sayesinde katılımcı bir süreç koordine edilecektir.
TBMM'de Araştırma Komisyonu Kurulacak
Denizlerdeki kirliliğin önüne geçilmesi, sorunlara çözüm üretilmesi, gerekli tedbirlerin alınması adına TBMM’de 
“Marmara Denizi’ndeki Müsilaj Sorununu Araştırma Komisyonu” kurulacak. 4
MARMARA DENİZİ KORUMA EYLEM PLANI
6 Haziran 2021 / Kocaeli
EYLEM 1. Marmara bölgesinde kirliliğin azaltılması ve izleme çalışmalarının yürütülmesi amacıyla; Çevre ve 
Şehircilik Bakanlığı, ilgili kurum ve kuruluşlar, üniversiteler, sanayi odaları ve STK’lardan müteşekkil 
Koordinasyon Kurulu; Marmara Belediyeler Birliği bünyesinde ise Bilim ve Teknik Kurulu oluşturulacaktır.
EYLEM 2. Marmara Denizi Bütünleşik Stratejik Planı üç ay içerisinde hazırlanarak çalışmalar bu plan 
çerçevesinde yürütülecektir.
EYLEM 3. Marmara Denizi’nin tamamını koruma alanı olarak belirleme çalışmaları başlatılacak, 2021 yılı sonuna 
kadar tamamlanacaktır.
EYLEM 4. Acil müdahale kapsamında 8 Haziran 2021 tarihinden itibaren, 7/24 esasıyla, Marmara Denizi’ndeki 
müsilajın bilimsel temelli yöntemlerle tamamen temizlenmesine yönelik çalışmalar başlatılacaktır.
EYLEM 5. Bölgede bulunan mevcut atıksu arıtma tesislerinin tamamı ileri biyolojik arıtma tesisine 
dönüştürülecek. Atıksuların ileri biyolojik arıtım yapılmaksızın Marmara Denizi’ne deşarjını engelleyici hedefler 
doğrultusunda çalışmalar yürütülecektir.
EYLEM 6. Marmara Denizi’ne deşarj yapan atıksu arıtma tesislerinin deşarj standartları 3 ay içerisinde 
güncellenerek hayata geçirilecektir. 
EYLEM 7. Arıtılmış atıksuların mümkün olan her yerde yeniden kullanımı artırılacak, desteklenecek. Temiz 
üretim teknikleri uygulanacaktır.
EYLEM 8. Atıksu arıtma tesislerini gerektiği gibi işletmeyen OSB’lerin rehabilitasyon ve iyileştirme çalışmalarıyla 
ileri arıtma teknolojilerine geçişi hızlandırılacaktır.
EYLEM 9. Atıksu arıtma tesislerinin yapımı ve işletilmesini çok daha kolay hale getirmek için kamu-özel sektör 
işbirliği modelleri hayata geçirilecektir.
EYLEM 10. Marmara Denizi’ne gemilerin atıksularının boşaltılmasının önlenmesine yönelik üç ay içerisinde 
düzenleme yapılacaktır.
EYLEM 11. Tersanelerde temiz üretim teknikleri yaygınlaştırılacaktır.
EYLEM 12. Çevre ve Şehircilik Bakanlığımız tarafından yapılan çalışmalar çerçevesinde; alıcı ortama deşarj 
yapan atıksu arıtma tesislerinin tamamı 7/24 online izlenecek. Marmara Denizi’ndeki 91 izleme noktası 150’ye
çıkarılacak. Türkiye Çevre Ajansı eliyle, Marmara Denizi ile ilişkili tüm havzalardaki denetimler uzaktan algılama, 
uydu ve erken uyarı sistemleri, insansız hava araçları ve radar sistemleri kullanılarak artırılacaktır.5
EYLEM 13. Marmara Denizi kıyılarını kapsayacak şekilde Bölgesel Atık Yönetimi Eylem Planı ve Deniz Çöpleri 
Eylem Planı üç ay içerisinde hazırlanarak uygulamaya konulacaktır.
EYLEM 14. İyi tarım ve organik tarım uygulamaları ile basınçlı ve damlama sulama sistemleri
yaygınlaştırılacaktır.
EYLEM 15. Marmara Denizi’yle ilişkili havzalarda, dere yataklarına yapay sulak alanlar ve tampon bölgeler 
oluşturularak kirliliğin denize ulaşması önlenecektir.
EYLEM 16. Zeytin karasuyu ve peynir altı suyu kaynaklı kirliliğin önlenmesi için, atık su azaltımını 
gerçekleştirecek teknolojik dönüşümler sağlanacaktır.
EYLEM 17. Fosfor ve yüzey aktif madde içeren temizlik malzemelerinin kullanımı aşamalı olarak azaltılacaktır. 
Organik temizlik ürünleri teşvik edilecektir.
EYLEM 18. Marmara Denizi’mizdeki tüm hayalet ağlar 1 yıl içerisinde temizlenecektir.
EYLEM 19. Balıkçılık faaliyetlerinin ekosistem temelli yapılması sağlanacak, koruma alanları geliştirilecek.
EYLEM 20. Müsilaj nedeniyle zarar gören balıkçılara ekonomik destek sağlanacaktır.
EYLEM 21. Deniz kirliliğinin önlenmesi ve vatandaşlarımızın bilinçlendirilmesi amacıyla çalışmalar yapılarak, 
kamuoyunun bilgilendirecek bir platform oluşturulacaktır.
EYLEM 22. Soğutma suları ve termal tesislerden oluşan sıcak suların Marmara Denizi’ne etkilerinin 
azaltılmasına yönelik tedbirler alınacaktır