Bir insan hem dürüst ve hem de zengin olabilir mi? Hayır olamaz. Günümüz koşullarında ve sistem bu şekilde işlediği sürece asla mümkün değil. Dürüstlük ve zenginlik tamamıyla bir birine çok zıt. Ayrıca hem dürüstlük ve hem de zenginliği bir arada tutmak, barındırmak mümkün olabilir mi? Asla olamaz. Çünkü o zaman dürüstlükle zenginliğin arasındaki farklılığının bir anlamı kalmaz.
Zenginler genelde yalan söylemeye veya kıvırmaya müsait. Dürüst insanlar, dürüstlüğünden dolayı hayatı boyunca, başta maddi yönünden olmak üzere hiçbir şeye sahip olamamışlardır.
Hem dürüst ve hem de zengin olmak bir arada yürümez. Yani ikisini bir arada yürütmek çok zor. Çünkü sistem buna müsaade etmiyor. Bizim ülkemizin en temel sorunu sistemdir. Hani bir işyerinde veya bir kurumda ilk başında sistemi nasıl kurarsan öyle gider derler ya. İşte bizim ülkemizin en büyük sorunu "sistem." Sistem bizim en temel sorunumuzdur. Ülkemizde ne zaman sistem tam sağlıklı işlediğinde o zaman dürüstlük ve zenginlik kardeş gibi gider. O nedenle şimdilik ikisini bir arada yürütmek çok zor. Ayrıca zenginlik ve dürüstlük tamamıyla bir birinden çok farklı.
Hani zaman zaman konuşuyoruz ya "Hiç kimse, zengin olmak zorunda değildir; ama herkes dürüst olmak zorundadır."
Dürüst olmak, onurlu bir yaşam biçimidir. Dürüst olan insanın, her yerde başı dik, alnı açık olur. Kaygıdan ve endişeden uzak yaşar. Dürüstlük, insanı toplumda onurlu, şerefli ve itibarlı kılar.
İnsan, para kazanacağım, varlıklı olacağım diyerek gayri meşru yollara sapmamalı, yalana, dolana ve sahtekârlığa başvurarak, başkalarını aldatarak var olan onurunu yok etmemelidir. Bir insan için dünyada hiçbir şey onurdan, şereften daha değerli değildir. Onurunu, satarak, şerefini yok ederek edinilen malın hiçbir kıymeti ve değeri yoktur. Para etik yollardan ve meşru bir şekilde kazanılırsa insana haz verir.
Ne yazık ki günümüzde her insana güven olmuyor. Her insan göründüğü gibi olmuyor ve olduğu gibi görünmüyor. Dürüstlük, sadakat, bağlılık, sözünde durmak, ahdine vefa göstermek, kadir kıymet bilmek gibi insani donanımlar ve ahlaki düzenekler her insanda bulunmuyor. Bu değerlerden ve yücelilerden yoksun olmak, eksikli olmaktır.
Sosyal yaşamda insanlar birbirlerine, el attığı insanın elindekini ele geçirmek için değil, genel olarak el ele vermek ve dostane ilişkiler kurmak, güzellikleri paylaşmak amacıyla yaklaşırlar. Doğru olanı budur. Ama çevreye bir bakınca insan, neler görüyor neler? Adam, kendine ev yapmak için en yakın ahbabının evini başına yıkmaya çalışıyor. Böyle olmak, hiç ahlaka ve insanlığa bağdaşır mı? Ne yazık ki günümüzde bu tür insanların sayısı hızla çoğalıyor. Fenalıklar başını almış gidiyor. İnsanlar, kurtlar kuşlar gibi birbirlerini yemeye çalışıyor. Ticaret ahlakı kalmamış. Birine güvenen yanıyor.
Benim düşünceme göre 'Bir insan için en değerli varlık insandır' diyorum. Meğer insanları tanıdıkça bu sözün pek de doğru olmadığını görüyorum. Aslında şöyle demek daha doğru olur: 'Bir insan için en değerli varlık, öteki dürüst insandır.' Dürüst insanlarla karşılaşmak bir şanstır, bir mazhariyettir. Ama kötü insanlarla karşılaşmak ise en azından ümitlerinizi yıkan, iyilik yapma duygularınızı çalan, iyi niyetinizi yele veren bir mahrumiyet, bir şansızlıktır.
İnsanın dürüstü, sizi sever ve maddeyi kullanır; ama kötüsü, maddeyi sever, sizi kullanır.
Bu bakımdan, bilhassa insan ilişkilerinde ve de eş dost seçerken, iyimser olmak, ya da iyi niyetle hareket etmek yerine daha temkinli, daha dikkatli olmak bir zorunluluktur. Böyle olmak, sizin en büyük hayat sigortanız olacak ve sizi sosyal fenalıklara karşı bir zırh gibi koruyacaktır.
Unutmayın Çinlilerin dediği gibi: "Küçük bir yanlışın bile bazen ömür boyu sancısı bitmez."
